Fideismo

Fideismo difiniĝas tiu filozofia sistemo kiu nefidas je la kapablo de la homa racio demonstri esencajn verojn jam kredigitajn de la religia kredo. Pro tiu malfido la sistemo fidas nur je la tradiciaj veroj transdonita de la kredo mem. Ĉar la filozofia sistemo enrakikiĝis ĉe la medio kristana, ĉi tie estas konsiderata precipa la sinteno de la kristanaj eklezioj kiuj devis konfrontiĝis kun ĝi.

Foje al fideismo asociiĝas ankaŭ tradiciismo kiu tamen ne nepre taksas la racion nekapabla. Foje ankaŭ asociiĝas feblismo aŭ debolismo, aŭ sistemo kiu kontentiĝas de malpli dubindaj veroj atingeblaj iamaniere de la racio eĉ se ne certe.

Alivorte fideismo estas la sinteno aŭ doktrino de tiu kiu, konstatinte la malakordon inter kredo kaj racio, inkliniĝas sekvi la kredon malatentante la racion. Ĝi ricevis sian impulson ankaŭ el la kreskanta influo en la kristanaj teologioj de pensfluoj inter kiuj moderna pozitivismo emis disvastigi la pretendon ke scienca koincidas kun sperta, kaj do ke ne povas esti scienca kio transcendas la sensoj spertantaj. Fideismo, do diras: pruvi ke Dio ekzistas eblas, certe, sed ne per sciencvojo (ĉi-kaze sciencvojo egalas racivojo), tio ebla nur per la kredo.

Evidente la dikredantoj havas motivojn por kredi: ili baziĝas sur la fakto, eventuala diskutata sed la kocerna scienco pruvita dia revelacio. Sed el kelkaj el tiuj kredismoj (fideismoj) fontiĝas ankaŭ la demando: ĉu la homa racio, manke de revelacio, kapablas pruvi la ekziston de Dio kaj trovi la ĝustan fundamenton de la moralo? Kredismo, tial, diras: oni povas pruvi la ekziston de Dio, je kiu estas jam kredate!!

Laŭ filozofoj, diskuto pri fideismo eblas nur inter kristanoj kaj aparte inter katolikoj ĉar ĉe ili naskiĝis tiu distingo. Kutime ĉe aliaj religioj la distingo ne okazas pro tio ne reliefiĝas la fenomeno ateismo aŭ la du vojoj senscie kunfandiĝas.